Zeytin Fidanı Zeytin fidanı, ülkemizde genellikle Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde yetişmektedir. Başta Ege olmak üzere, Akdeniz, Marmara, Güneydoğu Anadolu ve kısmen de Karadeniz bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Kuzeyde Artvin ve çevresi, Güneydoğu Anadolu'da ise Hatay'dan Mardin'e kadar olan illerde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Anavatanı Türkiye olan zeytin, bu ekolojik koşullar içinde büyük çeşit zenginliğine sahiptir. 1968 yılında tüm zeytinci bölgeler taranarak 28'i tescilli olmak üzere 88 zeytin çeşidi belirlenmiştir. Bu çeşitlerden alınan aşı kalemleri İzmir'de Zeytincilik Araştırma Enstitüsü'nün araştırma ve üretim sahasında, tohumdan yetişmiş küçük fidanlara (çöğür) aşılanarak ulusal zeytin türlerinden oluşan bir koleksiyon bahçesi oluşturulmuştur. Zeytin Fidanı Yetiştirme Şekli Zeytin fidanı, fakir toprakların zengin ağacı olarak bilinir. Gübreleme, budama ve sulama gibi bakım işlemleri yapıldığında verimliliği önemli ölçüde artar. Zeytin fidanı ve ağaçları çok soğuk koşullarda zarar görebilir; -7°C kritik seviyedir. Yıllık yağış miktarı 400 mm'nin altında olan yerlerde yabani olarak yetişebilir. Zeytin fidanları iki şekilde üretilir: vegetatif ve generatif üretim yöntemleri. Vegetatif Üretim Vegetatif üretim, sağlıklı ve çeşit özelliği taşıyan damızlık olarak tabir edilen bir yıllık sürgünlerden 25-35 cm boylarında çelikler elde edilerek yapılır. Bu çeliklerin üzerinde 2-4 yaprak kalacak şekilde diğer yapraklar temizlenir. Çelikler, daha önce hormonlama işlemi için hazırlanan 4000 ppm indol butirik asitte 5 saniye kadar bekletilir ve alkolün uçması için bir süre kurumaya bırakılır. Bu çelikler, metrekareye 1000-1500 adet perlit veya kumdan hazırlanan yetiştirme bölmelerine dikilir. Çelikler 60-90 gün süreyle 20-25°C sıcaklıkta ve %80 nemli ortamda köklenir. Köklenen çelikler yerlerinden sökülerek topraklanmış kase veya torbalara tek tek dikilir. Şubat ayında konulan çelikler genelde doğrudan torbaya dikilirler. Ağustos ayında köklendirilen çelikler ise kaselere dikilerek seralarda bekletilir. Kaselerdeki çelikler ilkbaharda torbalara alınarak bakımı yapılacak yerlere yerleştirilir. Torbalara alınan köklü çelikler zirai mücadele, sulama ve diğer bakımları yapılarak ortalama 16-24 ay içinde asıl dikim aşamasına gelir. Generatif Üretim Generatif üretim, çekirdeklerden yapılmaktadır. Çekirdekten (tohum) yetişmiş küçük fidanlar elde edilir ve bunlar üzerine aşı yapılır. Uyku devresinde bir yıl bekletilen çekirdekler daha iyi çimlenme gösterirler. Katlama yapılması durumunda klasik yöntemde zeytin çekirdekleri, haziran ayında katlamaya konur, katlamadan alındıktan sonra ağustos sonu veya eylül ayında sera ya da sıcak yastıklara ekilirler. Çekirdeklerin çimlenme gücü zayıf olduğundan biraz sık, metrekareye 3-5 kg kadar tohum atılır. Çıkan küçük fidanlar kışın büyür, nisan ayında 6-7 yaprak olduklarında aşı parsellerine veya plastik torbalara alınırlar. Aşı parsellerinde veya plastik torbalarda küçük fidanlar bir yaz büyürler. Eylülde T göz aşısı ya da müteakip ilkbaharda mayıs ayında kabuk altı kalem aşısı ile aşılanır. Bir yıl sonraki kışın aşı parsellerindeki aşılı fidanlar terbiye parsellerine ya da plastik torbalara alınıp 1-2 yıl büyümeye bırakılır. Asıl ekim için yeterli büyüklüğe erişen fidanlar topraklı ve yapraklı olarak sökülerek ekilir. Yaygın Zeytin Fidanı Çeşitleri Ülkemizde yaygın olarak kullanılan zeytin fidanı çeşitleri şunlardır:
Bu çeşitler, farklı iklim ve toprak koşullarına uyum sağlayarak yüksek kaliteli zeytin üretimine olanak tanır. |