Zeytin dalı, antik Yunan geleneklerinden gelen ve Batı kültüründe barışı ve zaferi simgeleyen bir semboldür. Eski Ahit’e göre zeytin, bolluğun ve refahın sembolüdür. Ancak yalnızca Eski Ahit değil, tüm kutsal kitaplarda zeytin ağacı adaletin, kutsallığın, gururun, bolluğun, sağlığın, aklın, zaferin, refahın, arınmanın ve yeniden doğuşun, bilgeliğin kısacası insanlık için en önemli değer ve erdemlerin sembolüdür.

Zeytin ile ilgili en bilinen mitolojik hikâye Parthenon alınlığında bulunan kabartmalarda resmedilmiştir. Hikayeye göre, Atina şehrinin tanrısı bir zeytin dalı sayesinde belirlenir.

M.Ö. on yedinci yüzyılda Atina'yı hangi tanrının koruyacağı tartışması gündeme gelince, Zeus tanrılar meclisini toplar. Alınan karara göre, bu yeni kente en kıymetli armağanı veren tanrı veya tanrıça, yarışmayı kazanıp Atina'nın koruyucu tanrısı olacaktır. Yarışmayı kazanmaya kararlı olan deniz tanrısı Poseidon, denizden yapılan savaşlarda çok işe yarayacak bir at yaratır ve meclisin dikkatine sunar. Bu deniz atı, güçlü görünümüyle ve neredeyse rüzgar kadar hızlı koşabilmesiyle gerçekten göz kamaştırır. Sanat, akıl ve bilim tanrıçası Athena'nın hediyesi ise bir zeytin dalıdır. Bu ağaç büyüyüp yüz yıllarca yaşayacak, ağacın meyvesinden lezzetli yemekler hazırlanmasına yardımcı olacak sağlıklı bir sıvı elde edilecektir. Bu sıvı yaraları iyileştirecek, sıcak havalarda ağacın gölgesiyle insanları kucaklayacak, geceleri aydınlık saçacak ve odunu ile insanları ısıtacaktır. Yarışın galibi Athena seçilir. Ağaç Akropolis'e dikilir. Sonrasında barışın sembolü zeytin ağacı, bereketin ve yerleşik kültürün de temsilcisi olmuştur. Daha sonraki zamanlarda Antik Olimpiyat Oyunlarında birinciler zeytin dalı ile ödüllendirilirdi.

Zeytin dalının barışın bir sembolü olarak kullanılması ise M.Ö. beşinci yüzyıla kadar uzanır. Yunan oyun yazarı Aristophanes'in "Barış" (Irini) isimli eserinde, tüm tanrıçaların en yücesi olan barış tanrıçası Irini'ye göre zeytinin oldukça kıymetli olduğu belirtilir. Benzer şekilde zeytin dalı, Roma İmparatorluğu dönemindeki madeni paralara vurulan damgalarda Irini'nin niteliklerinden biri olarak yer almıştır.

İlk olarak Yunanistan'ın Santorini adasında ortaya çıktığı sanılmaktadır. Zeytin ağacı güneyde Mısır üzerinden Kuzey Afrika'ya, kuzeyde Anadolu üzerinden Yunanistan, İtalya ve İspanya'ya yayılmıştır. On altıncı yüzyılda Latin Amerika ve Kuzey Amerika ile Çin'e ve Japonya'ya ulaşmıştır. Gerek günlük yaşamdaki yeri bakımından gerekse mitolojideki yeri bakımından, Akdeniz kadar uzanan hiçbir coğrafyada zeytinin tarihi izlerini takip edebilmek söz konusu değildir.

Kur'an-ı Kerim'de de zeytinden söz edilir. Kur'an’da zeytin ağacının Sina Dağı'ndan geldiği, meyvelerinden yağ elde edildiği ve bu yağın yemeklere lezzet vermek için kullanıldığı yazılıdır.

Zeytin dalı, tarihi ve kültürel bağlamda barış, refah ve medeniyetin sembolü olarak önemli bir yere sahiptir. Zeytin ağacının dayanıklılığı, uzun ömürlülüğü ve çok yönlü kullanımı, onu insanlık tarihinde özel bir konuma yerleştirmiştir. Bu bağlamda, zeytin dalı hem bugünün hem de geçmişin kültürel ve sembolik mirası olarak değerini korumaya devam etmektedir.